นอนหลับ - Sleep

นอนหลับ อย่างไร? ให้ดีต่อสุขภาพ

ไขความลับ เรื่องสุขภาพจาก hormone ที่หลั่งในขณะ นอนหลับ

ชีวิตที่เร่งรีบและะยุ่งเหยิงในยุคปัจจุบัน ทำให้แต่ละวันเราทุกคนต้องผจญกับภารกิจต่างๆมากมาย ทำให้ผู้คนส่วนใหญ่ต้องเข้านอนดึกหรือนอนน้อยเป็นประจำ และมีหลายคนที่คิดมองการ นอนหลับ พักผ่อนที่เพียงพอ นอนหลับดีและหลักลึกนั้นไม่สำคัญ จึงละเลยการสร้างสุขลักษณะ/สุขนิสัยที่ดีในการนอน ซึ่งความจริงแล้วการนอนหลับไม่ใช่เป็นเพียงการพักผ่อนแค่ชั่วคราว แต่ยังหมายถึงช่วงเวลาที่ร่างกายได้ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ รวมทั้งเสริมสร้างความแข็งแรงและการเจริญเติบโตให้ร่างกาย ดังนั้นการนอนหลับให้เร็วและนอนเต็มอิ่มจึงดีที่สุด โดยในช่วงเวลาที่เรานอนหลับ ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนความสุข เผาผลาญ และสุขภาพชนิดดีออกมา ช่วยให้สุขภาพแข็งแรง ไม่เจ็บป่วยง่าย ห่างไกลจากโรค แถมยังช่วยดูอ่อนเยาว์ขึ้นอีกด้วย

การนอนหลับไม่ได้สำคัญแค่กับสมองเท่านั้น “การนอนหลับส่งผลกระทบต่อเนื้อเยื่อเกือบทุกส่วนในร่างกายของเรา” ดร. ไมเคิล ทเวอรี่ ผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับจาก NIH กล่าว “มันส่งผลต่อการเจริญเติบโตและความเครียด ฮอร์โมน ระบบภูมิคุ้มกัน ความอยากอาหาร การหายใจ ความดันโลหิต และ ชนระบบหัวใจและหลอดเลือดสุขภาพ.”

การตื่นเช้าเป็นกำไรของชีวิต ซึ่งหลาย ๆ คนคงเคยได้ยินประโยคนี้ เพราะการเข้านอนเร็วและตื่นเช้ามีข้อดีต่าง ๆ มากมาย เนื่องจากเวลาที่เรานอนหลับนั้น สมองของเราจะหลั่งฮอร์โมน “Growth Hormone” ซึ่งในเด็ก ฮอน์โมนนี้จะช่วยในเรื่องของการเจริญเติบโตและความสูง ส่วนในผู้ใหญ่ ฮอร์โมยนี้จะช่วยในเรื่องของการซ่อมแซมร่างกาย เผาผลาญไขมัน เสริมสร้างกล้ามเนื้อ ผิวพรรณเปล่งปลั่งและสมานแผลอย่างมีประสิทธิภาพ

Growth Hormone หรือ ฮอร์โมนแห่งความเป็นหนุ่มสาว จะถูกหลั่งออกมามากที่สุดในช่วงเวลา 4 ทุ่ม ถึง ตี 2   เราจึงเรียกช่วงเวลานี้ว่า “นาทีทองของการนอนหลับ” หากได้นอนหลับอย่างมีคุณภาพในช่วงเวลาดังกล่าวจะทำให้สมองสามารถผลิต Growth Hormone ได้อย่างเต็มที่

การนอนหลับดี หลับลึก ในช่วงเวลาดี ” นาทีทองของการนอนหลับ“ช่วยชะลอวัยได้?

ขณะที่เราหลับ นอกจากสมองจะผลิต Growth Hormone และ IGF-1 ออกมาแล้ว ยังมีการผลิตสารเมลาโทนิน (Melatonin) ที่นอกจากจะช่วยให้เราหลับสนิทแล้ว สารนี้ยังมีบทบาทสำคัญในการป้องกันเซลล์ผิวหนังจากสารอนุมูลอิสระ ซึ่งสารเมลาโทนินนี้ถูกสร้างมากที่สุดในเวลากลางคืนขณะหลับสนิทและห้องมืดสนิท

ในขณะเดียวกัน หากเรานอนดึก ตื่นสาย สารเซโรโตนิน (Serotonin) หรือสารที่ทำให้เรามีความสุขสดชื่นตลอดทั้งวันก็จะลดลงตามไปด้วย ทำให้เกิดอาการเบื่อหน่าย อ่อนเพลียและเป็นโรคซึมเศร้าได้ และหากนอนไม่ครบ 7-8 ชม. ร่างกายจะผลิตฮอร์โมนเลปติน (Leptin) น้อยลง ซึ่งสารตัวนี้มีบทบาทในการควบคุมความอยากอาหาร

ดังนั้นหากอดนอนจะทำให้ความอยากอาหารเพิ่มขึ้น ทำให้เราอ้วนได้ ทำให้ภูมิคุ้มกันต่าง ๆ ลดลง ระบบความทรงจำก็จะมีประสิทธิภาพลดลงด้วย เพราะ Hippocampus(เป็นส่วนหนึ่งของสมองใหญ่ : มีบทบาทสำคัญในการจดจำข้อมูล การเรียนรู้ การจัดเก็บและเรียกคืนความทรงจำ) ส่วนประกอบสำคัญของสมองที่ทำหน้าที่ถ่ายโอนข้อมูลการเรียนรู้ระหว่างวันเข้าสู่ความทรงจำระยะยาว ซึ่ง Hippocampus จะทำงานได้ดีที่สุดตอนที่เราหลับเท่านั้น

ในช่วงเวลาที่เรานอนหลับ ภายในร่างกายของเราจะเปรียบเหมือนมีคนแคระมากมาย (Autonomic nervous system) ช่วยกันทำงานที่ซับซ้อน อย่างเช่นการควบคุมหัวใจ ความดันโลหิตให้อยู่ในระดับที่นิ่งไม่แกว่งขึ้นลงง่ายเหมือนตอนเราตื่น หรือพูดง่ายๆ ว่าการนอนหลับสามารถช่วยควบคุมความดันโลหิตได้ด้วย

นอกจากนี้เมื่อหลับสนิท ตับ ไต ลำไส้ ก็จะทำงานได้ดีขึ้น สังเกตได้ว่าหากคนอดนอนอาจจะมีปัญหาท้องผูก หน้าตาหม่นหมอง ไม่สดชื่น ที่สำคัญสุขภาพไม่ดี นั่นเพราะส่วนหนึ่งมาจากพิษของการนอนดึกด้วย ฉะนั้นหากนอนพักผ่อนอย่างเพียงพอก็เปรียบเสมือนการได้ล้างพิษไปในตัวด้วย

สรุปได้ว่า การนอนเข้านอนเร็วก่อนสี่ทุ่มและตื่นเช้า จะช่วยทำให้นาฬิกาชีวิตของเราเดินอย่างสมดุล ไม่เร็วจนเกินไป หรือช่วยชะลอวัยได้นั่นเอง เพราะช่วงเวลาของการนอนหลับเปรียบเสมือนช่วงเวลาที่ได้รับรางวัลจากธรรมชาติ หากใครสามารถเข้านอนได้ตามเวลา หลับสนิทเต็มอิ่ม ผลที่ได้ก็คือสุขภาพที่ดีจนรู้สึกได้นั่นเอง รู้อย่างนี้แล้วเรามาเข้านอนก่อนสี่ทุ่มกันดีกว่านะคะ

นอนหลับ - sleep

ประโยชน์ของการนอนหลับดี

ได้รับฮอร์โมนกับความสุข ได้แก่

  • เมลาโทนิน (Melatonin) หรือฮอร์โมนการนอน : เป็นฮอร์โมนที่ช่วยให้เรานอนหลับ ปกติจะหลั่งออกมาเวลา 23.00 – 01.30 น. โดยระดับเมลาโทนินในร่างกายจะสูงขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่ช่วงเย็น สูงสุดในช่วงกลางคืน และลดลงในตอนเช้า เพราะฮอร์โมนชนิดนี้ถูกกระตุ้นโดยความมืดและถูกยับยั้งโดยแสงสว่าง  ดังนั้นหากเราอยากนอนหลับได้ดี จึงควรเข้านอนให้ตรงเวลา ปรับสภาพแวดล้อมการนอนให้มืดสนิท ไม่มีแสงสว่างรบกวน
  • คอร์ติซอล (Cortisol) : เป็นฮอร์โมนที่ช่วยให้ร่างกายรู้สึกสดชื่น มีพลังต่อสู้ พร้อมรับมือกับปัญหาระหว่างวัน การอดนอนจะทำให้ร่างกายอ่อนแอและอยู่ในภาวะตึงเครียด ร่างกายก็จะผลิตคอร์ติซอลออกมามากเกินความจำเป็น ซึ่งส่งผลเสียต่อร่างกาย เพราะฮอร์โมนชนิดนี้มีฤทธิ์สลายกลูโคส กรดไขมัน และโปรตีนด้วย จึงทำให้ร่างกายเสื่อมเร็ว ด้วยเหตุนี้คนที่เคร่งเครียดมากๆ จึงดูแก่กว่าวัย
  • ดีเอชอีเอ (DHEA | Dehydroepiandrosterone) หรือ ฮอร์โมนต้านความเครียด : ช่วยเพิ่มความแข็งแรงให้กับร่างกาย กระตุ้นความรู้สึกทางเพศ (Libido) และชะลอความเสื่อมของร่างกาย ที่สำคัญยังช่วยต้านฤทธิ์ของคอร์ติซอลเมื่อร่างกายอยู่ในภาวะเครียด ซึ่งหากเรานอนไม่เพียงพอ ร่างกายก็จะหลั่งดีเอชอีเอออกมาน้อย จนนำไปสู่ภาวะเสพติดความเครียด และภาวะต่อมหมวกไตล้า สาเหตุสำคัญของการล้มป่วยและติดเชื้อเฉียบพลัน
  • โกรทฮอร์โมน (Growth Hormones) หรือฮอร์โมนชะลอความแก่ : มีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นการเจริญเติบโต เสริมสร้างกล้ามเนื้อ ช่วยย่อยน้ำตาลและไขมัน ทำให้ระบบต่างๆ ภายในร่างกายทำงานเป็นปกติ ซึ่งร่างกายจะหลั่งโกรทฮอร์โมนออกมาในช่วงที่เราหลับลึกระหว่างเวลา 23.00 – 01.30 น. ดังนั้นเราจึงควรเข้านอนตั้งแต่ 22.00 น. หรือช้าที่สุด 23.00 น. เพราะหากเลยเวลาเที่ยงคืนแล้ว ร่างกายก็จะไม่ผลิตโกรทฮอร์โมนเพื่อซ่อมแซมแล้ว

การนอนหลับดีและหลับสนิทส่งผลให้ร่างกายหลั่งโกรทฮอร์โมน (Growth Hormone) ซึ่งเป็นฮอร์โมนแห่งการเจริญเติบโตและการซ่อมแซมเซลล์ และฮอร์โมนเมลาโทนิน (Melatonin) ซึ่งช่วยให้หลับสนิทและมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ นอกจากนี้ การนอนหลับที่มีคุณภาพยังช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน ปรับสมดุลอารมณ์ และทำให้สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ. 

ประโยชน์อื่นๆ ของการนอนหลับที่ดี

  • เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน: การนอนหลับเพียงพอช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันแข็งแรง สามารถต่อสู้กับการติดเชื้อได้ดีขึ้น.
  • การทำงานของสมอง: ช่วยให้สมองแจ่มใส คิดได้ชัดเจน มีปฏิกิริยาตอบสนองที่เร็วขึ้น และใส่ใจรายละเอียดได้ดีขึ้น.

แหล่งอ้างอิง

  1. ตนุพล วิรุฬหการุญ. นอนถูกวิธี สุขภาพดีตลอดชีวิต. พิมพ์คร้ังที่ 4. กรุงเทพฯ: อมรินทร์เฮลท์  อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับบลิชชิ่ง; 2561.
  2. What Happens When You Sleep?. [ sleepfoundation.org ]
  3. Stages of Sleep. [ sleepfoundation.org ]
  4. Scott, A. J., et al. “Improving sleep quality leads to better mental health: A meta-analysis.” PMC (2021)
  5. Ramar, K., et al. “Sleep is essential to health.” Journal of Clinical Sleep Medicine
  6. Patel, A. K. “Physiology, Sleep Stages.” StatPearls (2024).
  7. Bollu, P. C., et al. “Sleep Medicine: Insomnia and Sleep.” PMC (2019).
  8. Baranwal, N., et al. “Sleep physiology, pathophysiology, and sleep hygiene.” (2023).
  9. Khosravi, M., & Khosravi, R. “Effectiveness of non-invasive brain stimulation in improving sleep quality

แชร์บทความนี้ :

สอบถามรายละเอียด หรือ นัดหมายการตรวจ

ทีแอลซี อุดร แลบเซ็นเตอร์ (สาขา อุดรธานี)

ขอนแก่น ทีแอลซี แลบเซ็นเตอร์ (สาขา ขอนแก่น)

โกลบอล ทีแอลซี ยูดี เมดิคอลแลบ (สาขา กรุงเทพฯ)

You cannot copy content of this page

เสด็จสู่สวรรคาลัย