ทำความรู้จัก ตับอ่อน ทำหน้าที่อะไร?

ตับอ่อน เป็นอวัยวะพื้นฐานในการย่อยอาหารเป็นต่อมที่เป็นส่วนหนึ่งของระบบย่อยอาหาร มีโครงสร้างยาว 200 กรัม ยาว 20 ซม. ประกอบด้วย 3 ส่วน คือ หัว ลำตัว และหาง ตับอ่อนอยู่บริเวณช่องท้องส่วนบน หลังกระเพาะอาหารและลำไส้ มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับตับและท่อน้ำดี รวมถึงอวัยวะอื่นๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการย่อยอาหาร

ตับอ่อนเป็นทั้งต่อมที่สร้างเอ็นไซม์ และเป็นต่อมไร้ท่อ ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนอินซูลินเพื่อควบคุมระดับน้ำตาล ในเลือด รวมทั้งฮอร์โมนอื่นๆ ที่ร่วมกันทำหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้เข้าสู่ภาวะสมดุลโดยต้าน ฤทธิ์อินซูลิน

ตับอ่อน มีหน้าที่อะไร?

ผลิตเอนไซม์ไว้ย่อยอาหาร โดยหลั่งน้ำย่อยเข้าไปในลำไส้เล็ก ผ่านทางท่อตับอ่อน น้ำย่อยจัดเป็นเอนไซม์ที่ย่อยสลายไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรตในอาหาร โดยปกติน้ำ ย่อยที่สร้างจากตับอ่อนจะยังไม่ออกฤทธิ์ จนกระทั่งเมื่อถูกหลั่งเข้าสู่ลำไส้เล็กส่วนดูโอดินัม จึงจะเริ่มทำหน้าที่ย่อยสารอาหารไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรต แต่เมื่อใดก็ตามที่เอนไซม์ หรือน้ำย่อยเหล่านั้นออกฤทธิ์ภายในตับอ่อน หรือถูกกระตุ้นให้เข้าสู่ภาวะแอ็กทีฟ ก็จะเหมือนกับว่าน้ำย่อยที่สร้างมาจากตับอ่อน กำลังทำการย่อยเนื้อตับอ่อนเอง ทำให้เกิดพยาธิสภาพขึ้น ปรากฏอาการและอาการแสดงที่ชัดเจน
สร้างฮอร์โมน ตับอ่อนทำหน้าที่ สร้างฮอร์โมนอินซูลิน และกลูคากอน โดยเมื่อสังเคราะห์อินซูลินและกลูคากอนแล้ว ก็จะหลั่งเข้าไปในกระแสเลือดทันที ฮอร์โมนทั้งสองทำหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือด

น้ำย่อยของ ตับอ่อน เป็นเอนไซม์ที่สร้างมาจากตับอ่อน มีสภาพเป็นเบส ประกอบด้วย

โซเดียมไบคาร์บอเนต ซึ่ง มีคุณสมบัติเป็นเบส เเละจะทำให้ลำไส้เล็กมีสภาวะเป็นเบสด้วย ช่วยให้เอนไซม์ต่างๆทำงานได้ ยกเว้นเปปซิน ที่มาจากกระเพาะอาหาร จะหมดประสิทธิภาพ
อะมัยเลส(Amylase) ทำหน้าที่ย่อยแป้ง เด็กทริน และมอลโทส
ไลเปส (Lipase)ทำหน้าที่ย่อยไขมัน กรดไขมัน และกลีเซอรอล
ทริปซิโนเจน (Tripsinogen) ใน สภาวะที่เป็นเอนไซม์ที่ยังย่อยอาหารไม่ได้ แต่เมื่อผ่านถึงลำไส้เล็กตอนต้น จะเปลี่ยนสภาพเป็นทริปซิน โดยอาศัยเอนไซม์เอนเทอโรไคเนสจากผนังลำไส้เล็ก เอนไซม์ทริปซินทำหน้าที่ย่อยโปรตีนและโพลีเปปไทด์
ไคโมทริพซิน ทำหน้าที่ย่อยโพลีเปปไทด์ต่อจากทริปซินาน
คาร์บอกซีเปปติเดส ทำหน้าที่ย่อยเปปไทด์ให้เป็นกรดอะมิโน

โรคของ ตับอ่อน มีอะไรบ้าง?

โรคที่เกิดกับตับอ่อนมีหลายโรค โรคที่คุ้นเคยและพบได้บ่อยคือโรคตับอ่อนอักเสบ มะเร็งตับอ่อนและถุงน้ำในตับอ่อน

ตับอ่อนอักเสบ ออกได้เป็น 2 ชนิดคือ อักเสบแบบเฉียบพลันและอักเสบแบบเรื้อรัง
ตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน สาเหตุใหญ่มี 2 อย่างคือ การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์กับนิ่วในถุงน้ำดีที่ปลิวลงมาอุดท่อของตับอ่อน ผู้ป่วยจะมีอาการปวดที่ท้องเหนือสะดืออย่างรุนแรง และในบางรายจะปวดร้าวไปข้างหลังจนต้องมาโรงพยาบาล ในรายที่เป็นรุนแรงอาจถึงแก่ชีวิตได้ นอกจากนี้ผู้ป่วย 1 ใน 5 รายยังอาจเกิดตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันซ้ำๆทำให้เป็นตับอ่อนอักเสบเรื้อรังได้
ตับอ่อนอักเสบเรื้อรังเกิดจากการที่ตับอ่อนอักเสบบ่อยๆเป็นเวลานานจนเกิดพังผืด ผู้ป่วยอาจปวดท้องไม่มากแต่มักมีอาการอื่นๆร่วมด้วย เช่น ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ ท้องอืด ท้องเสียเรื้อรัง น้ำหนักลด หรือเป็นโรคกระดูกพรุนเนื่องจากขาดวิตามินดีมาเป็นเวลานาน
มะเร็งตับอ่อน มะเร็งตับอ่อนเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 7 ของมะเร็งทั่วโลก ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะเสียชีวิตภายใน 1 ปี สาเหตุอาจมาจากการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ มีโรคอ้วน เป็นเบาหวานหรือทำงานเกี่ยวกับสารเคมีบางอย่าง ส่วนน้อยคือกรรมพันธุ์ในครอบครัว แรกๆมักไม่มีอาการและอาการขึ้นอยู่กับว่าก้อนมะเร็งไปกดเบียดอวัยวะใดที่อยู่ล้อมรอบ ผู้ป่วยอาจมีอาการปวดท้องเรื้อรัง น้ำหนักลด ตัวเหลืองตาเหลือง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืด ท้องเฟ้อและลำไส้อุดตัน
ถุงน้ำในตับอ่อนหรือซีสต์ พบได้บ่อยประมาณ 7 ถึง 14 เปอร์เซ็นต์ในประชากรทั่วไป และพบได้มากถึง 40% ในคนที่มีอายุเกิน 70 ปี ถุงน้ำในตับอ่อนมีหลายชนิด ที่ต้องระวังคือถุงน้ำในตับอ่อนชนิดข้นและมีขนาดใหญ่มากกว่า 3 เซนติเมตรเพราะมีโอกาสมากกว่า 10% ที่จะกลายเป็นมะเร็งตับอ่อน