มาทำความรู้จักเชื้อ Clostridium difficile คืออะไร?
เชื้อแบคทีเรีย Clostridium difficile หรือ Clostridiodes difficile (C. difficile หรือ C. diff) คือ แบคทีเรีย ก่อโรคชนิดหนึ่ง เป็น แบคทีเรียแกรมบวก รูปร่างเป็นแท่ง เป็นแบคทีเรียที่ไม่ใช้ออกซิเจนในการดำรงชีวิต (anaerobic gram-positive bacilli) เชื้อแบคทีเรียชนิดนี้
- ผลิตสปอร์ที่ทนต่อความร้อนและกรด: ทำให้เชื้อคงอยู่ในสภาพแวดล้อมได้เป็นเวลานาน
- ทำให้เกิดอาการอุจจาระร่วงและลำไส้อักเสบได้
- ติดต่อง่ายผ่านการกินหรือสัมผัสสิ่งปนเปื้อน
การติดเชื้อ C.difficile สัมพันธ์กับ ยาปฏิชีวนะ อย่างไร?
การติดเชื้อ แบคทีเรีย C. difficile มีความสัมพันธ์กับการใช้ยาปฏิชีวนะโดยเฉพาะกลุ่มที่ออกฤทธิ์แบบกว้าง (broad-spectrum antibiotics) การได้รับยาปฏิชีวนะในระยะยาว จะส่งผลทำให้เชื้อแบคทีเรียประจำถิ่น (normal flora) ในทางเดินอาหารลดลง ซึ่งแบคทีเรียประจำถิ่นเหล่านี้ทำหน้าที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ C. difficile ทำให้เชื้อ C. difficile แบ่งตัวเพิ่มจำนวนมากขึ้น แล้วสร้างสารพิษ (toxin) ที่ทำให้เกิดอาการอุจจาระร่วง และอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนเกิดเป็นพังผืดของเยื่อบุทางเดินอาหาร (Pseudomembranous colitis)ได้
![Clostridium difficile](https://tlc-medlab.com/wp-content/uploads/medical-illustration-bacteria-cells-scaled.jpg)
การติดต่อของเชื้อ C. difficile
เชื้อแบคทีเรีย C. difficile จะอยู่ในอุจจาระ ซึ่งสามารถติดต่อได้ผ่านทาง
- การสัมผัส
- การปนเปื้อนในอาหาร
- พื้นผิวที่มีการปนเปื้อนแบคทีเรียชนิดนี้
เชื้อ C. difficile นี้สามารถสร้างสปอร์ได้ ซึ่งสปอร์ของเชื้อมีความทนทาน อยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นานถึง 5 เดือน สามารถทนความร้อน ความเป็นกรดในกระเพาะอาหาร ยาปฏิชีวนะ และทนน้ำยาฆ่าเชื้อ นอกจากนี้ยังไม่สามารถฆ่าเชื้อได้ด้วยแอลกอฮอล์
ผู้ที่สุขภาพร่างกายแข็งแรงเชื้อ C. difficile สามารถสร้างสปอร์ในระบบทางเดินอาหารได้แต่จะไม่ทำให้เกิดอาการป่วย ในขณะที่ผู้ที่สุขภาพร่างกายไม่แข็งแรงหรือมีโรคประจำตัวอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อแบคทีเรียชนิดนี้ได้ง่ายขึ้น โดยเมื่อสปอร์ผ่านกระเพาะอาหารลงไปจนถึงลำไส้ แล้วถูกกระตุ้นโดยกรดน้ำดี (bile acid) จะทำให้สปอร์งอกออกมาเป็นเชื้อได้ (vegetative cell) แล้วทำให้เกิดอาการป่วยตามมา
ปัจจัยเสี่ยงต่อการติดเชื้อ C. difficile
- ได้รับยาปฏิชีวนะเป็นเวลานาน เเละนอนรักษาตัวในโรงพยาบาล
- อายุมากขึ้น : ตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป
- การรับประทานยาลดกรด
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น ลำไส้อักเสบ มะเร็ง เบาหวาน หรือโรคที่ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายต่ำลง
- ผู้ที่ได้รับการรักษาด้วยเคมีบำบัด หรือได้รับยากดภูมิคุ้มกัน เช่น ยากลุ่มสเตียรอยด์
อาการเมื่อติดเชื้อ C. difficile
- ท้องเสีย อาจถ่ายอุจจาระเป็นน้ำปนมูกและอาจมีเลือดปนมากับอุจจาระได้
- ไข้สูง
- ปวดท้องบริเวณด้านล่างหรือปวดทั่วท้อง หรือเป็นตะคริวที่ท้อง
- ท้องอืด
- คลื่นไส้
- เบื่ออาหาร
- น้ำหนักลด
- หากอาการรุนแรงอาจทำให้เสียชีวิตได้
- ในผู้ที่มีสุขภาพแข็งแรง อาจไม่มีอาการแต่จะเป็นพาหะในการแพร่เชื้อได้
การป้องกันการติดเชื้อ C. difficile
ล้างมือบ่อย ๆ อย่างถูกวิธี เช่น ก่อนเเละหลังอาหาร ก่อนเเละหลังเข้าห้องน้ำ หรือการสัมผัสผิวหรือสิ่งของสาธารณะ : เพราะการล้างมือจะช่วยชะล้างเชื้อ C. difficile และสามารถป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อได้
จำกัดการใช้ยาปฏิชีวนะ และใช้ยาปฏิชีวนะอย่างเหมาะสม หรือตามคำแนะนำของแพทย์
รักษาสุขอนามัยส่วนบุคคล
![การป้องกันการติดเชื้อ C. difficile - Prevention of C. difficile infection involves](https://tlc-medlab.com/wp-content/uploads/การป้องกันการติดเชื้อ-C.-difficile-Prevention-of-C.-difficile-infection-involves.png)
อ้างอิง
1.Cohen SH, Gerding DN, Johnson S, Kelly CP, Loo VG, McDonald LC, et al. Clinical practice guidelines for Clostridium difficile infection in adults: 2010 update by the society for healthcare epidemiology of America (SHEA) and the infectious diseases society of America (IDSA). Infect Control Hosp Epidemiol 2010;31:431-55.
2.Debast SB, Bauer MP, Kuijper EJ. European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases: update of the treatment guidance document for Clostridium difficile infection. Clin Microbiol Infect 2014;20 Suppl 2:1-26.
3.Issarachaikull R, Khantipong M, Sawatpanich A, Suankratay C. PROSPECTIVE EVALUATION OF A NOVEL TWO-STEP PROTOCOL FOR SCREENING OF CLOSTRIDIUM DIFFICILE INFECTION IN HOSPITALIZED ADULT PATIENTS. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2015;46:1037-48.
4.Leffler DA, Lamont JT. Clostridium difficile Infection. N Engl J Med 2015;373:287-8.