นิ่วในถุงน้ำดี gallstones

นิ่วในถุงน้ำดี ภัยเงียบที่ไม่ควรมองข้าม  

โรค นิ่วในถุงน้ำดี เป็นโรคในระบบทางเดินอาหารที่สามารถเกิดขึ้นได้และอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายร้ายแรงถึงชีวิตหากไม่รีบรักษา  ปัจจัยสำคัญของโรคนี้เกิดจาก “ความอ้วน” และพฤติกรรมการกิน ที่ส่งผลให้ระดับไขมันและคอเรสเตอรอลสูงเกินกว่าการทำงานของระบบน้ำดี คอเรสเตอรอลจึงสะสมจนกลายเป็นก้อนนิ่วในถุงน้ำดีขึ้นได้  ส่วนใหญ่มักพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายถึง 2 เท่า โดยพบได้ตั้งแต่อายุ 30 – 50 ปี ความน่าสนใจของโรคนี้คือ ผู้ป่วยที่มีอาการส่วนใหญ่มักเข้าใจว่าเป็นโรคกระเพาะอาหารจึงหายามารับประทานเอง จนกระทั่งอาการรุนแรงจึงมารับการรักษา เพราะฉะนั้นการรู้ทันโรคนิ่วถุงน้ำดีจึงเป็นเรื่องที่ไม่ควรละเลย

หน้าที่ของ ถุงน้ำดี คืออะไร?

ถุงน้ำดี (Gallbladder) คือ อวัยวะบริเวณช่องท้องที่ทำหน้าที่ในการกักเก็บน้ำดี ทำให้น้ำดีเข้มข้นเพื่อพร้อมสำหรับย่อยไขมัน ถุงน้ำดีไม่ได้ทำหน้าที่ผลิตน้ำดีโดยตรง แต่จะรับน้ำดีที่ผลิตจากตับมาเก็บไว้ช่วงที่เรายังไม่ได้รับประทานอาหาร ดังนั้นการที่เราไม่มีถุงน้ำดีไม่ได้ทำให้เราขาดน้ำดีอย่างที่เข้าใจกันแต่อย่างใด

โรค นิ่วในถุงน้ำดี คืออะไร? และมีกี่ประเภท?

นิ่วในถุงน้ำดี (Gall Stone) เป็นโรคในระบบทางเดินน้ำดีที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากการตกตะกอนของหินปูนหรือคอเลสเตอรอลในน้ำดี ทำให้เกิดนิ่ว โดยลักษณะนิ่วมี 3 ประเภท ได้แก่

  1. นิ่วจากคอเลสเตอรอล (Cholesterol Stones) อาจเป็นสีเหลือง ขาว เขียวเกิดจากการตกตะกอนไขมัน เนื่องจากคอเลสเตอรอลเพิ่มมากขึ้นในถุงน้ำดี
  2. นิ่วจากเม็ดสี (Pigment Stones) อาจเป็นสีคล้ำดำ เกิดจากความผิดปกติของเลือด โลหิตจาง ตับแข็ง
  3. นิ่วโคลน (Mixed Gallstones) เป็นคล้ายโคลน เหนียว หนืด เกิดจากการติดเชื้อใกล้ตับ ท่อน้ำดี ตับอ่อน

นิ่วในถุงน้ำดี เกิดจากอะไร?

นิ่วในถุงน้ำดีสาเหตุมาจากการตกผลึกของแคลเซียมหรือหินปูน คอเลสเตอรอล และบิลิรูบินในน้ำดี โดยสาเหตุที่ทำให้เกิดการตกผลึกมาจากทางเดินน้ำดีเกิดการติดเชื้อและส่วนประกอบคอเลสเตอรอลและบิลิรูบินในน้ำดีขาดสมดุล เมื่อตกผลึกทำให้เกิดนิ่วลักษณะเป็นก้อน อาจเป็นก้อนเดียวหรือก้อนเล็ก ๆ หลายก้อน ซึ่งนิ่วในถุงน้ำดีที่พบบ่อยที่สุดเกิดจากคอเลสเตอรอล แสดงถึงพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่มีผลต่อนิ่วถุงน้ำดีโดยตรง

gallstones นิ่วในถุงน้ำดี

คลอเลสเตอรอลในเลือดสูงเกี่ยวข้องอย่างไรกับการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี

ไขมันส่วนเกินเป็นตัวการกระตุ้นให้เกิดโรคนิ่วในถุงน้ำดีได้เร็วขึ้น สาเหตุจากพฤติกรรมการกินที่เมื่อร่างกายได้รับไขมันเข้าไปในปริมาณที่สูง ขณะที่ตับที่ทำหน้าที่ผลิตน้ำดีออกมาสลายไขมันได้ไม่เพียงพอ ทำให้ไขมันส่วนหนึ่งที่ย่อยสลายไม่ทันนั้นต้องตกตะกอนอยู่ภายในถุงน้ำดี จนจับตัวเป็นก้อนนิ่วตามมา รวมถึงภาวะอ้วนหรือน้ำหนักเกินมาตรฐาน ยิ่งเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดโรคนิ่วในถุงน้ำดี เพราะมีระดับคอเรสเตอรอลสูง

ใครบ้างที่เสี่ยงเป็นโรคนิ่วในถุงน้ำดี?

  • ผู้ที่มีน้ำหนักเกิน มีไขมันชนิดคลอเลสเตอรอลสูงทำให้ถุงน้ำดีสลายไขมันไม่ทัน การบีบตัวของถุงน้ำดีลดลง อาจเกิดนิ่วชนิดคอเรสเตอรอลในถุงน้ำดีได้
  • ผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป เมื่ออายุมากขึ้น ระบบเผาผลาญพัง ส่งผลให้ระดับคอเลสเตอรอลในน้ำดีมากขึ้นได้
  • การลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว ระบบเผาผลาญพัง ทำให้ร่างกายละลายไขมันมากเกินไป
  • ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีระดับไขมันชนิดไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง
  • ผู้ที่เป็นโรคธาลัสซีเมีย โลหิตจาง
  • การกินยาคุมกำเนิด
  • ตั้งครรภ์หลายครั้ง
  • การกินฮอร์โมนจากภาวะหมดประจำเดือน
  • พันธุกรรม มีประวัติคนในครอบครัว

อาการนิ่วในถุงน้ำดี

  • ท้องอืด
  • แน่นท้อง อาหารไม่ย่อยหลังทานอาหารไขมันสูง เป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรัง
  • ปวดใต้ลิ้นปี่ / ชายโครงด้านขวา
  • คลื่นไส้อาเจียน (ถุงน้ำดีติดเชื้อ)
  • มีไข้หนาวสั่น
  • ซ่าน / ตัว – ตาเหลือง (เมื่อก้อนนิ่วอุดในท่อน้ำดี)
  • ปัสสาวะสีเข้ม (เมื่อก้อนนิ่วอุดในท่อน้ำดี)
  • อุจจาระสีขาว (เมื่อก้อนนิ่วอุดในท่อน้ำดี)

ลักษณะสำคัญของอาการจากนิ่วในถุงน้ำดีคือ อาการมักเกิดหลังรับประทานอาหาร โดยเฉพาะอาหารที่มีไขมันสูง มักมีอาการมากหลังอาหารมื้อเย็นหรือตอนกลางคืน

ป้องกันนิ่วในถุงน้ำดีได้อย่างไร?

  • เลือกรับประทานอาหารที่มีไขมันต่ำ เลี่ยงของมันและของทอด
  • ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
  • หลีกเลี่ยงการอดอาหารนานๆ หรือการลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว
  • ตรวจเลือด/สุขภาพประจำปี

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

แนะนำรายการตรวจเลือดที่เกี่ยวข้องกับการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี

  • ระดับน้ำตาลในเลือด : Blood Sugar และ HbA1C
  • ตรวจชุดไขมันในเลือด : Cholesterol ,Trigkyceride , HDL และ LDL
  • ตรวจการทำงานของตับ : Liver Function test
  • ตรวจสารบ่งชี้มะเร็งถุงน้ำดีและตับอ่อน : CA 19-9

แชร์บทความนี้ :

สอบถามรายละเอียด หรือ นัดหมายการตรวจ

ทีแอลซี อุดร แลบเซ็นเตอร์ (สาขา อุดรธานี)

ขอนแก่น ทีแอลซี แลบเซ็นเตอร์ (สาขา ขอนแก่น)

โกลบอล ทีแอลซี ยูดี เมดิคอลแลบ (สาขา กรุงเทพฯ)

You cannot copy content of this page