ต่อมไทรอยด์ ทำหน้าที่ สร้างไทรอยด์ฮอร์โมนและะฮอร์โมนไทรอยด์ ทำหน้าที่ควบคุมระบบการเผาผลาญและเมตาบอริซึมของร่างกาย ในวัยทารกจะเกี่ยวข้องกับพัฒนาการเจริญเติบโตของสมอง ในผู้ใหญ่จะเกี่ยวข้องโดยตรงกับกระบวนการเผาผลาญหรือเมตาบอริซึม ซึ่งช่วยเปลี่ยนสารอาหารที่กินเข้าไปเป็นพลังงานให้กับเซลล์ของร่างกาย หากต่อมไร้ท่อทำงานผิดปกติ ผลิตฮอร์โมนมากเกินไปหรือต่ำเกินไป ก็จะส่งผลกระทบต่อระบบของร่างกายได้ รวมถึงส่งผลต่อการกระตุ้นการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ โดยเฉพาะหัวใจและสมอง เเละส่งผลต่อความแข็งแรงของผิวหนัง เล็บ และเส้นผมได้เช่นกัน โดยอาการของโรคไทรอยด์ในแต่ละรายจะมีอาการแสดงออกได้หลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับชนิดความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ แต่บทความนี้จะกล่าวถึงเฉพาะส่วนของ ต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้องรัง จากภูมิคุ้มกัน
โรค ต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรัง จากระบบภูมิคุ้มกัน (Thyroiditis)
ต่อมไทรอยด์มีความสำคัญในการกระตุ้นการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ร่างกายจึงมีการควบคุมการทำงานของต่อมไทรอยด์เพื่อให้ระดับไทรอยด์ฮอร์โมนอยู่ในเกณฑ์ปกติ ในกรณีที่ต่อมไทรอยด์อักเสบจะพบได้ในลักษณะอักเสบกึ่งเฉียบพลันและอักเสบเรื้อรัง โดยต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรังที่มีต้นเหตุจากความบกพร่องของระบบภูมิคุ้มกันเรียกว่า
- Hashimoto’s Thyroiditis
- Graves’ Disease
Hashimoto’s Thyroiditis คืออะไร?
โรคต่อมไทรอยด์อักเสบจากภูมิคุ้มกัน คือภาวะความผิดปกติของภูมิคุ้มกันที่ทำลายเซลล์ในต่อมไทรอยด์ โดยในระยะยาวจะส่งผลให้เกิดภาวะขาดไทรอยด์ เนื่องจากร่างกายไม่สามารถผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ ผู้ป่วยโรค Hashimoto’s Thyroiditis อาจมี
อาการคอโต (คอพอก) หรือไม่ก็ได้
- ผู้ป่วยมักจะมีอาการอ่อนเพลีย
- น้ำหนักเพิ่ม
- ใบหน้าบวม
- รู้สึกหดหู่
- ซึมเศร้า
- รู้สึกหนาวกว่าปกติ
- น้ำหนักขึ้นโดยไม่มีสาเหตุ
- ระดับไขมันในเลือดสูง
Graves’ Disease คืออะไร?
โรคเกรฟส์ เป็นความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับระบบภูมิคุ้มกันของต่อมไทรอยด์ ส่งผลให้ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนออกมามากกว่าปกติ โดยโรคนี้นับเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดภาวะไทรอยด์เป็นพิษ ผู้ป่วยมักมีอาการ
- ต่อมไทรอยด์โต
- หัวใจเต้นเร็วกว่าปกติหรือเต้นผิดปกติ
- ผมบางและแห้ง
- น้ำหนักตัวลดลงทั้งที่รับประทานอาหารตามปกติ
- อ่อนเพลีย
- วิตกกังวล
- หงุดหงิดง่าย
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรค ต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรัง
- อายุ ภาวะต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรังมีแนวโน้มที่จะเกิดกับคนในวัยกลางคนช่วงอายุ 30 -50 ปี มากกว่าวัยอื่น ๆ อย่างไรก็ตามโรคนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกวัย
- เพศ ผู้หญิงที่ความเสี่ยงในการเกิดภาวะต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรังได้มากกว่าผู้ชาย
- การถ่ายทอดทางพันธุกรรม ผู้ที่สมาชิกครอบครัวมีประวัติของภาวะต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรัง มีโอกาสเสี่ยงในการเกิดโรคดังกล่าวได้มากขึ้นตามไปด้วย
- การติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส
- ผู้ที่เป็นโรคแพ้ภูมิตัวเองชนิดอื่นๆ เช่นโรคซีลิแอค โรคลูปัสโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคโจเกรน และเบาหวานชนิดที่ 1
- การสูบบุหรี่
- ความเครียด

การตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ
1. การตรวจ Anti TPO
คือ ความผิดปกติของต่อมไทรอยด์มักเกิดจากกลไกภูมิคุ้มกันที่สร้างแอนติบอดีต่อตัวเอง แอนติบอดีต่อ TPO จะกระตุ้นการทำงานของคอมพลีเมนต์และเชื่อว่ามีส่วนเกี่ยวข้องอย่างมากกับความผิดปกติของต่อมไทรอยด์และการเกิดภาวะไทรอยด์ทำงานน้อย ใช้ในการตรวจหาโรคไทรอยด์ที่เกิดจากภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง เช่น โรคไทรอยด์อักเสบฮาชิโมโตะ โรคบวมน้ำแบบไม่ทราบสาเหตุ และโรคเกรฟส์ โดยพบความเข้มข้นของแอนติบอดีต่อต้าน TPO ที่ตรวจพบได้ในผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่เป็นโรคเหล่านี้ โดยพบระดับแอนติบอดีต่อต้าน TPO ที่สูงที่สุดในผู้ป่วยที่เป็นโรคไทรอยด์อักเสบฮาชิโมโตะ ในโรคนี้ แอนติบอดีต่อต้าน TPO มีอยู่ประมาณ 90% ของผู้ป่วยทั้งหมด ซึ่งยืนยันได้ว่าโรคนี้มีสาเหตุมาจากภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง
2. การตรวจ Thyroglobulin Ab
แอนติบอดีไทรอยด์โกลบูลิน (TgAb) คือ แอนติบอดีที่สร้างขึ้นเพื่อต่อต้านไทรอยด์ เป็นโปรตีนที่ระบบภูมิคุ้มกันสร้างขึ้นเพื่อจดจำและกำจัดเชื้อโรค โดยปกติแล้ว ระบบภูมิคุ้มกันจะไม่สร้างแอนติบอดีมากนักเพื่อต่อต้านไทรอยด์โกลบูลิน เนื่องจากมันไม่ใช่เชื้อโรคในโรคภูมิต้านทานตนเอง ถ้าระบบภูมิคุ้มกันโจมตีเนื้อเยื่อที่แข็งแรงของร่างกาย ทำให้เกิดการอักเสบขึ้น ระดับแอนติบอดีต่อไทรอยด์โกลบูลินในเลือดอาจเพิ่มสูงขึ้นในผู้ที่มีโรคภูมิต้านทานตนเองที่เกี่ยวข้องกับไทรอยด์
3. การตรวจ Anti-TSH receptor IgG (TRAB)
คือ แอนติบอดีต่อตัวรับเซลล์ไทรอยด์สำหรับฮอร์โมนกระตุ้นไทรอยด์ แอนติบอดีนี้พบได้ในผู้ป่วยโรคเกรฟส์ 90% และเป็นสาเหตุของภาวะไทรอยด์ทำงานมากเกินไป
การแปลผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ
- Thyroglobulin Ab มีค่าสูงอาจเกิดจาก
- ผู้ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์ที่เคยได้รับการรักษามาก่อน
- หรืออาจพบในผู้ป่วยโรคไทรอยด์อักเสบฮาชิโมโตะ
- Anti TPO มีค่าสูงอาจเกิดจาก
- โรคไทรอยด์อักเสบฮาชิโมโตะ (หรือโรคไทรอยด์อักเสบจากภูมิคุ้มกัน)
- โรคเกรฟ
- Anti-TSH receptor IgG (TRAB) มีค่าสูงพบได้ในผู้ป่วยโรคเกรฟ (Graves disease)
โปรแกรมตรวจโรคไทรอยด์อักเสบจากภูมิคุ้มกัน
- ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ (FT3, FT4, TSH)
- ตรวจระดับภูมิคุ้มกันไทรอยด์ (Thyroglobulin Ab)
- ตรวจระดับภูมิคุ้มกันไทรอยด์ (Anti TPO)
- ตรวจระดับภูมิคุ้มกันไทรอยด์ (Anti-TSH receptor)