1294

ไม่ต้องว้าวุ่น แค่รักษาสมดุล ฮอร์โมน

ตรวจ ฮอร์โมน ทั้งที ควรต้องตรวจให้ครบ

ฮอร์โมน (Hormone) เป็นสารเคมีที่กลุ่มเซลล์ในต่อมไร้ท่อ (Endrocrine grand) สร้างขึ้น แล้วส่งไปตามกระแสเลือด ไหลเวียนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย มีหลายชนิด แต่ละชนิดจะส่งผลต่อระบบต่างๆ ในร่างกายที่แตกต่างกัน ซึ่งระดับฮอร์โมนที่สมดุลจะส่งผลต่อการมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง และสภาวะจิตใจที่มั่นคง และเมื่ออายุมากขึ้น (ทั้งเพศหญิงหรือชาย)ปริมาณฮอร์โมนต่างๆจะลดน้อยลง ส่งผลให้ระบบการทำงานของร่างกายเปลี่ยนเเปลงไป จะเริ่มมีอาการต่างๆเกิดขึ้น รวมถึงความเจ็บป่วย โดยการตรวจวิเคราะห์ฮอร์โมน จะสามารถนำมาวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการทางการเเพทย์ โดยเจาะตรวจเลือด(Blood Testing) เพื่อการดูแลระดับฮอร์โมนให้สมดุล(hormone balance)ส่งผลให้โอกาสในการทำงานผิดปกติของร่างกายลดน้อยลง

อาการอะไรบ้าง บ่งบอกภาวะ ฮอร์โมน ไม่สมดุล?

ร้อนวูบวาบ
เหงื่อออกกลางคืนเวลานอน
หงุดหงิดง่าย
ผิวแห้ง
ความรู้สึกทางเพศหรือสมรรถภาพทางเพศลดลง ช่องคลอดแห้ง
ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ
อาการช่วงก่อนมีประจำเดือนมาก (PMS) เช่น หงุดหงิด นอนไม่หลับ ปวดศีรษะ ไมเกรนกำเริบ
นอนไม่หลับ หลับไม่สนิท ตื่นมาไม่สดชื่น
รู้สึกว่าความจำไม่แจ่มชัดเท่าเดิม
รับความเครียด ความกดดันในชีวิตประจำวันได้ลดลง
เหนื่อยล้าง่าย ต้องการกาแฟ ชา เครื่องดื่มที่มีรสหวาน เพื่อที่จะทำงานต่อไปได้
ลดน้ำหนักยาก รู้สึกว่าการเผาผลาญแย่ลง
น้ำหนักตัวเพิ่มหรือลดลงอย่างรวดเร็วโดยไม่ได้ตั้งใจ
ออกกำลังกายแล้วไม่ได้เป้าหมาย การฟื้นตัวหลังออกกำลังช้าลง

ทำไมเป็นผู้ชายต้องตรวจ ฮอร์โมน เพศหญิง และ ผู้หญิงต้องตรวจ ฮอร์โมน เพศชาย ด้วย?

เอสโตรเจน (Estrogen) มีความสำคัญต่ออารมณ์ทางเพศ สมรรถภาพทางเพศ และการผลิตสเปิร์ม อีกทั้งยังส่งผลต่อการแข็งแรงของกระดูกในผู้ชาย หากผู้ชายมีเอสโตรเจนสูงเกินไปก็จะทำให้ปริมาณกล้ามเนื้อลดลง สะสมไขมันได้ง่ายขึ้น มีบุตรยาก สมรรถภาพทางเพศลดลง
เทสโทสเตอโรน (Testosterone) ก็ส่งผลต่อความแข็งแรงของกระดูก กล้ามเนื้อ และอารมณ์ทางเพศของผู้หญิงเช่นเดียวกัน ถ้าผู้หญิงมีเทสโทสเตอโรนมากเกินไป ก็อาจมีปัญหาประจำเดือนไม่สม่ำเสมอ ผิวมัน สิวขึ้น ขนดก ตรวจพบถุงน้ำที่รังไข่

อยากตรวจ ฮอร์โมน ให้ครบถ้วนสมบูรณ์ ควรตรวจอะไรบ้าง?

ฮอร์โมนไทรอยด์ (FT3, FT4, TSH) ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับการเผาผลาญ ควบคุมอุณหภูมิ สร้างพลังงานของร่างกาย และยังส่งผลเรื่องอารมณ์
ฮอร์โมนเพศ มีหน้าที่ในการพัฒนาและควบคุมลักษณะทางเพศ รวมถึงด้านจิตใจและพฤติกรรม เมื่ออายุมากขึ้นฮอร์โมนเพศจะลดลง และเข้าสู่วัยทองในที่สุด ซึ่งการลดลงของฮอร์โมนเพศ ทำให้ผู้สูงอายุมีการเปลี่ยนแปลงทั้งทางจิตใจ และ สภาพร่างกาย เช่น การลดลงของฮอร์โมนเอสโตรเจนส่งผลโดยตรงต่อการเกิดภาวะกระดูกพรุนเนื่องจากสูญเสียสมดุลในการสร้างและสลายมวลกระดูก
- ฮอร์โมนเพศชาย (Testosterone): เทสโทสเทอโรน เป็นฮอร์โมนเพศที่สำคัญของเพศชาย เพราะทำหน้าที่ในการแสดงลักษณะของความเป็นชาย เสริมความแข็งแรงของมวลกระดูกและกล้ามเนื้อ หากมีภาวะเทสโทสเทอโรนต่ำอาจทำให้มีปัญหาเรื่องการมีบุตรยาก แต่ถ้ามีฮอร์โมนชนิดนี้สูงเกินไป ก็อาจส่งผลลบด้วยเช่นกัน เช่น การมีอารมณ์รุนแรง
- ฮอร์โมนเพศหญิง (Estrogen, Progesterone): ฮอร์โมนเอสโตรเจน และฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน เป็นฮอร์โมนที่มีความสำคัญสำหรับผู้หญิง เอสโตรเจน มีหน้าที่ควบคุมลักาณะของความเป็นผู้หญิง ช่วยควบคุมรอบเดือน มวลกระดูก และส่งผลต่อภาวะอารมณ์และสมาธิ และฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนช่วยบำรุงมดลูกเพื่อเตรียมพี้อมขณะตั้งครรภ์ และส่งผลต่อการควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย อารมณ์และการนอนหลับ เมื่อเผชิญกับภาวะฮอร์โมนเพศหญิงไม่สมดุล จะส่งผลให้มีรอบเดือนไม่สม่ำเสมอ มีปัญหาการนอนหลับ มีอารมณ์ไม่มั่นคงหรืออาจเกิดภาวะซึมเศร้า

ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง (FSH, LH) ซึ่งทำหน้าที่สั่งการให้รังไข่ หรืออัณฑะสร้างฮอร์โมนเพศ
ฮอร์โมนโปรแลคติน (Prolactin) เป็นฮอร์โมนที่จะหลั่งออกมามากกรณีตั้งครรภ์และให้นมบุตร แต่ถ้าไม่ได้อยู่ในสองภาวะนี้แล้วร่างกายสร้างออกมามากเกินไป เช่น มีเนื้องอกที่สร้างโปรแลคติน อาจส่งผลต่อการสร้างฮอร์โมนเพศทำให้รอบเดือนผิดปกติในผู้หญิง หรือมีปัญหาสมรรถภาพทางเพศหรือมีบุตรยากในผู้ชาย
ฮอร์โมนต่อมหมวกไต (DHEA-S, Cortisol) ทำหน้าที่หลักในการรับต่อความเครียดต่างๆ ของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นทางกาย เช่น การเจ็บป่วย การถูกกดการสร้างฮอร์โมนจากยาสมุนไพร ยาหม้อ ยาลูกกลอน หรือทางจิตใจ เช่น ความเครียดจากการทำงาน ปัญหารอบตัวในชีวิตประจำวัน จนเกิดภาวะอ่อนล้าของร่างกาย
การทำงานของโกรทฮอร์โมน (IGF-1, IGF-BP3) ทำหน้าที่ซ่อมแซมร่างกาย บางคนก็เรียกว่า ฮอร์โมนแห่งความอ่อนเยาว์ เพราะอายุยิ่งมาก ฮอร์โมนตัวนี้ก็จะยิ่งลดลง
Parathyroid Hormone (PTH) หรือ พาราไทรอยด์ฮอร์โมน เป็นฮอร์โมนที่ถูกหลั่งจากต่อมพาราไทรอยด์เป็นโพลีเพปไทด์ซึ่งมีกรดอะมิโน 84 ตัว ทำหน้าที่ในการเพิ่มระดับความเข้มข้นของแคลเซียมในเลือด ในขณะที่ฮอร์โมนแคลซิโตนิน (หลั่งจากต่อมไทรอยด์) ทำหน้าที่ลดความเข้มข้นของแคลเซียม
ฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin) ทำหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือด ถ้าร่างกายมีอินซูลินสูงเกินไป ก็อาจส่งผลให้มีภาวะดื้อต่ออินซูลินเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคทางเมตาบอลิคต่างๆ เช่น รับความเครียด ความกดดันในชีวิตประจำวันได้ลดลง ภาวะอ้วนลงพุง โรคเบาหวาน โดยมักตรวจอินซูลินควบคู่ไปกับระดับน้ำตาลในวันนั้นเพื่อนำมาวิเคราะห์สมดุลของอินซูลินและระดับน้ำตาล

เมื่ออยากตรวจ ฮอร์โมน ต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้างก่อนตรวจ?

ไม่จำเป็นต้องงดน้ำงดอาหาร (กรณีตรวจแค่ ฮอร์โมนอย่างเดียว)
หากเป็นไปได้แนะนำมาตรวจช่วงเช้า ประมาณ 8.00 -10.00 น. เนื่องจากเป็นเวลาที่คอร์ติซอลและฮอร์โมนเพศชายสูงที่สุดของช่วงวัน
สามารถตรวจฮอร์โมนพร้อมกับตรวจสุขภาพประจำปีได้ โดยงดน้ำงดอาหารตามคำแนะนำของโปรแกรมตรวจสุขภาพประจำปี
กรณีสุภาพสตรีที่ยังมีรอบเดือน และมีปัญหาอาการก่อนมีประจำเดือนหรือ PMS เด่นชัด และต้องการดูสมดุลระหว่างเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน แนะนำประมาณวันที่ 21 ของรอบเดือน (นับประจำเดือนมาวันแรก เป็นวันที่ 1 ของรอบเดือน)
หากรับประทานยาคุมกำเนิด หรือใช้ฮอร์โมนเสริม ควรแจ้งประวัติการเข้ารับการตรวจ

ดูรายละเอียด โปรแกรมตรวจ เพิ่มเติม click here

Reference

– คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, สำรวจโลกฮอร์โมน [mahidol.ac.th]