ต่อม ไทรอยด์ (Thyroid Gland) คืออะไร?
เป็น ต่อมไร้ท่อ (Endocrine gland) ที่ใหญ่ที่สุดในร่างกาย อยู่บริเวณส่วนหน้าของลำคอลักษณะคล้ายปีกของผีเสื้อ โดยทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมน ไทรอยด์ และหลั่งเข้าสู่กระแสเลือดเพื่อไปออกฤทธิ์ทำหน้าที่ตามอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกายภายใต้การควบคุมของต่อมใต้สมอง (Pituitary Grand) และ ต่อมไฮโปธาลามัส ( Hypothalamus Grand) ซึ่งการสร้างฮอร์โมน ไทรอยด์ จำเป็นต้องใช้ ไอโอดีน เป็นส่วนประกอบ หากได้ ไอโอดีน มากหรือน้อยเกินไป อาจทำให้ ไทรอยด์ ทำงานผิดปกติ และส่งผลกระทบต่ออวัยวะแทบทุกระบบในร่างกาย
หน้าที่สำคัญของ ไทรอยด์ ฮอร์โมน (Thyroid Hormone)
- เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของร่างกาย และอวัยวะต่าง ๆ
- สัมพันธ์กับการทำงานของสมองและระบบประสาท รวมถึงภาวะด้านอารมณ์
- เกี่ยวข้องกับระบบเผาผลาญของร่างกาย การควบคุมอุณหภูมิ
- เกี่ยวข้องกับการทำงานของอวัยวะหลายชนิด เช่น กล้ามเนื้อ หัวใจ และกระดูก
ทั้งนี้ หากร่างกายมีภาวะระดับฮอร์โมนสูงกว่าปกติ จะไปกระตุ้นให้ระบบต่าง ๆ ของร่างกายทำงานมากขึ้น ภาวะนี้เรียกว่า “ไทรอยด์ เป็นพิษ ” ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพ
ไทรอยด์ เป็นพิษ มีอาการแสดงอย่างไร?
ผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีอาการแสดงของไทรอยด์ที่แตกต่างกันไป บางรายไม่มีอาการแสดง บางรายอาการชัดเจน และอาจรุนแรงถึงขั้นวิกฤติ เนื่องจากฮอร์โมนไทรอยด์กระตุ้นการทำงานของร่างกายหลายระบบ ในผู้ป่วยแต่ละคนจึงมีอาการได้หลากหลาย ดังนี้
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
- เหนื่อยง่าย
- หัวใจเต้นเร็ว
- ใจสั่น
- หัวใจเต้นผิดจังหวะ และ อาจถึงขั้นหัวใจล้มเหลว
- ระบบประสาท
- มือสั่น
- หงุดหงิดง่าย
- นอนไม่หลับ
- กระสับกระส่าย
- ขาดสมาธิ
- ระบบผิวหนัง
- เหงื่อออกมาก
- ผิวชื้น
- ผมร่วง ศีรษะล้าน
- หนังหนา บริเวณหน้าแข้ง
- นิ้วปุ้ม เล็บกร่อน
- ระบบตา
- ตาโตขึ้น
- เปลือกตาเปิดกว้าง หรืออาจ ตาโปน
- ระบบทางเดินอาหาร
- หิวบ่อย
- ถ่ายบ่อย
- ถ่ายเหลว
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ระบบเผาผลาญ
- น้ำหนักตัวลด แม้ทานปกติ หรือ ทานมากฃึ้น
- ตัวอุ่นขึ้น
- ระบบสืบพันธุ์
- ประจำเดือนมาผิดปกติ กระปริดกระปรอย ประจำเดือนขาด
- มีบุตรยาก
- ระบบกล้ามเนื้อ
- อ่อนแรง
- มือสั่น
- คอ
- คอโต
- บางรายอาจมีก้อนที่ไทรอยด์
สาเหตุที่ทำให้ ไทรอยด์ เป็นพิษ
- ไทรอยด์สร้างฮอร์โมนมากขึ้น
- ไทรอยด์อักเสบ จึงปล่อยฮอร์โมนที่เก็บไว้ออกมามาก
- ได้รับฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินขนาด จากยา หรือผสมในอาหารเสริมบางชนิด
- การรับประทานยาบางชนิด
- ภาวะแพ้ท้องรุนแรง หรือเนื้องอกรังไข่สร้างฮอร์โมนไทรอยด์มาก
- เนื้องอกต่อมใต้สมอง สร้างฮอร์โมนกระตุ้นไทรอยด์ แต่พบได้น้อยมาก
ไทรอยด์เป็นพิษแบ่งได้ 2 ชนิด
- ต่อมไทรอยด์โต แบบเป็นพิษ หรือ ทำงานมากเกินไป (Hyperthyroid) หรือไทรอยด์ชนิดผอม ซึ่งแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ
- ชนิดโตทั่วไป (Graves’ disease)
- ไทรอยด์เป็นพิษชนิดก้อนตะปุ่มตะป่ำ (Toxic multinodular)
- ไทรอยด์เป็นพิษชนิดก้อนเดี่ยว (Toxic nodule)
ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป (Hypothyroidism) หรือ ไทรอยด์ชนิดอ้วน เป็นภาวะที่ตรงข้ามกับต่อมไทรอยด์ทำงานมาก คือฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดอยู่ในระดับน้อยเกินไป และทำให้เกิดอาการผิดปกติต่อร่างกาย
ความแตกต่างระหว่าง Hyperthyroid และ Hypothyroid
Hypothyroid : เป็นภาวะที่ร่างกายมีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ จึงมีการเผาผลาญพลังงานน้อยกว่าปกติ และมีอาการต่างๆ เช่น
- เฉื่อยชา เบื่อ ขี้เกียจ ไม่อยากทำอะไร
- ง่วงนอนบ่อย ขี้หนาว ผมร่วง
- น้ำหนักขึ้น อ้วนแบบบวมฉุ
- เหนื่อยง่าย ทำอะไรไม่ค่อยไหว
- ท้องผูก
- บางรายประจำเดือนผิดปกติ
Hyperthyroid : เป็นภาวะที่ร่างกายมีระดับฮอร์โมนไทรอยด์สูง จึงมีการเผาผลาญพลังงานมากกว่าปกติ และมักมีอาการเหล่านี้
- ใจสั่น มือสั่น ตื่นเต้น ตกใจง่าย
- ขี้ร้อน เหงื่อออกมาก
- ขี้โมโห หงุดหงิดง่าย เครียดง่าย
- หิวบ่อย กินเก่ง แต่น้ำหนักไม่ขึ้น
- เหนื่อยง่าย
- ประจำเดือนน้อยลง
ความแตกต่างระหว่าง Hyperthyroid และ Hypothyroid
เจาะเลือดวัดระดับค่าไทรอยด์เช่น
Thyroid Function
- FT3
- FT4
- TSH
โปรแกรมตรวจการทำงานต่อม ไทรอยด์ <<ดูรายละเอียด>>