ก่อนที่จะอธิบายถึงความหมายอย่างละเอียด ของ Oxidized LDL คืออะไร เเละมีความสำคัญอย่างไรกับเราทุกคน เพื่อให้ทุกท่านได้ทำความเข้าใจได้ง่ายเเละชัดเจน จึงต้องย้อนกลับไปทำความเข้าใจกับไขมันชนิด LDL และ HDL อีกครั้ง โดยไขมันทั้ง 2 ชนิดนี้ คือ คอเลสเตอรอล อีกประเภทหนึ่งที่ทุกคนรู้จักดี และ เป็นไขมันชนิดอิ่มตัวที่อยู่ในเลือดของเราทุกคน และมีความสำคัญกับร่างกาย โดย HDL (High-Density Lipoprotein cholesterol) หรือ “ไขมันดี” และ LDL (Low-Density Lipoprotein cholesterol) หรือถ้าเรียกแบบเข้าใจง่ายคือ “ไขมันเลว”
ดังนั้นในยุคปัจจุบันการตรวจเพียงค่าไขมัน LDL อาจไม่เพียงพอต่อการประเมินความเสี่ยงของการเกิดภาวะหลอดเลือดหัวใจแข็ง (Atherosclerosis) เเละLDL ไม่ได้ทำให้หลอดเลือดตีบด้วยตัวเอง แต่มักเกิดจาก LDL ถูกเปลี่ยนรูปเป็น Oxidized LDL (Ox-LDL) ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยาออกซิเดชั่นในร่างกาย เพราะสาเหตุจากการที่ร่างกายมีสารอนุมูลอิสระ (free radicals) มากเกินไปอยู่ในกระเเสเลือด จนทำให้เกิด Oxidized LDL ที่เสื่อมคุณภาพ และไปสะสมตามผนังหลอดเลือด
มีความสัมพันธ์ต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจและสมองอย่างมีนัยสำคัญ และแม่นยำกว่าการใช้เฉพาะค่า LDL การตรวจวัดก็ทำได้ง่าย โดยการเจาะเลือด สะดวก รวดเร็ว เช่นเดียวกับการตรวจ LDL
Oxidized LDL คืออะไร?
Oxidized LDL (Oxidized Low-Density Lipoprotein) คือ ไขมันเลวชนิด LDL (Low-Density Lipoprotein) ที่ถูก “ออกซิไดซ์” หรือถูก ออกซิเดชัน (oxidation) โดยปฏิกิริยาทางเคมีในร่างกาย เช่น จากอนุมูลอิสระ (free radicals) เเละ Oxidized LDL หรือไขมัน LDL ที่ถูกออกซิไดซ์ ทำให้เสียสภาพ กลายเป็นสารอักเสบ เพราะร่างกายจะจดจำว่าเป็นสิ่งแปลกปลอม พร้อมทั้งส่งเซลล์ภูมิคุ้มกัน (macrophage) มาเก็บกิน oxidized LDL เเละ macrophage ที่กิน Oxidized LDL แล้วจะกลายเป็น “foam cells” ไปสะสมที่ผนังหลอดเลือด เเละเกิดคราบplague (atherosclerotic plaque) ในผนังหลอดเลือด ส่งผลทำให้หลอดเลือดตีบและตัน มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดสมองได้
ปัจจัยที่กระตุ้นให้ไขมันกลายร่างเป็นไขมันร้าย Oxidized LDL (Ox-LDL)
ร่างกายมีสารอนุมูลอิสระ (free radicals) มากเกินไป ดังเช่น
- ความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชันเนื่องจากการสูบบุหรี่ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน และการอักเสบเรื้อรัง
- อาหารที่อุดมไปด้วยอาหารแปรรูปและไขมันทรานส์เพิ่มความไวต่อการออกซิเดชันของ LDL
- มลภาวะและสิ่งแวดล้อมที่เป็นพิษ เช่น ฝุ่นละออง มลพิษทางอากาศ
- มีปริมาณของ LDL อนุภาคย่อยขนาดเล็กและหนาแน่นมากมีแนวโน้มที่จะเกิดการออกซิเดชันเป็นพิเศษ
- ร่างกายมีสารต้านอนุมูลอิสระ (anti-oxidants) น้อยเกินไป
สารอนุมูลอิสระ (Free Radicals) ซึ่งเป็นโมเลกุลที่ไม่เสถียรจะออกซิไดซ์คลอเรสเตอรอล LDL มีความไม่สมดุลระหว่างอนุมูลอิสระ (Free radicals) และสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) ในร่างกาย
คอเลสเตอรอลที่ถูกออกซิไดซ์ส่งผลต่อร่างกายอย่างไร?
LDL ที่ถูกออกซิไดซ์(Oxidized LDL) เป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุดในหลอดเลือดแดงแข็งตัว โรคหลอดเลือดแดงแข็ง (Artherosclerosis) คือภาวะที่หลอดเลือดแดงตีบแคบลงเนื่องจากมีคราบพลัค (plauge) เกาะอยู่ตามผนังหลอดเลือดแดง คอเลสเตอรอล ไขมัน และสารบางชนิดในเลือดล้วนมีส่วนทำให้เกิดคราบพลัค เเละLDL ที่ถูกออกซิไดซ์สามารถสะสมในเยื่อบุชั้นในของหลอดเลือด ซึ่งอาจทำให้เกิดการอักเสบและการเกิดหลอดเลือดแข็งได้
เราสามารถรับมือกับ Oxidized LDL ได้อย่างไร?
1. การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต
- บริโภคอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง เช่น ผลไม้ ผัก และอาหารที่อุดมด้วยโพลีฟีนอล
- หลีกเลี่ยงอาหารทอด ไขมันทรานส์ (Transfat)
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
- เลิกสูบบุหรี่ ลดมลภาวะ
- ควบคุมความดันโลหิต/น้ำตาล
- ควบคุมความเครียด
2. การใช้สารต้านอนุมูลอิสระ
- การเสริมวิตามินซีและอี
- การใช้โพลีฟีนอล(จากผัก ผลไม้ น้ำมันมะกอก)
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
• โปรแกรมตรวจเชิงลึกเพื่อลดความเสี่ยงของหลอดเลือดหัวใจอักเสบ เพื่อช่วยประเมินความเสียหายจาก อนุมูลอิสระและ oxidative stress
[[ ดูรายละเอียดโปรแกรมตรวจ ]]
• โปรแกรมตรวจ Oxidative stress
[[ ดูรายละเอียดโปรแกรมตรวจ ]]
ผู้เขียนบทความ : ดร.ทนพญ.อาภากร พลเทียร
เอกสารอ้างอิง
- Itabe, H., & Obama, T. (2023). The oxidized lipoproteins in vivo: Its diversity and behavior in the human circulation. International Journal of Molecular Sciences, 24(6), 5747. [[mdpi.com]]
- Miller, E. R., Erlinger, T. P., Blumenthal, R. S., Margolis, S., & Allen, J. K. (2003).Antibodies to oxidized low-density lipoprotein in patients following coronary artery revascularization. Coronary Artery Disease, 14(2), 163–169. [[ journals.lww.com ]]
